بازگردانی آب یا اصلاح آب یکی از راهکارهای استفاده مجدد از آب های مصرف شده در صنعت و مناطق مسکونی می باشد که در آن تلاش میشود تا کیفیت پساب ها به حد مطلوبی برسد. به عبارت دیگر، در فرآیند بازگردانی آب هدف اصلی جدا سازی مواد معلق و آلاینده های موجود در آن می باشد تا بتوان از این آب در کشاورزی و صنعت مجدد استفاده نمود. گروه صنعتی هفت؛ تولیدکننده تجهیزات تصفیه آب و فاضلاب، در ادامه به روش های اصلاح آب پرداخته و مزایا و معایب بازچرخانی آب به طبیعت را شرح خواهد داد.
بازگردانی آب چیست؟ (بازچرخانی آب چیست؟)
یکی از بزرگترین معضلاتی که از گذشته تا امروز انسان با آن مواجه بوده است، مصرف بی رویه منابع آبی در بخش های صنعتی، کشاورزی و شهری می باشد که خطر جدی برای سفره های آب زیرزمینی به شمار می رود. علاوه بر مصرف بی رویه آب های شیرین، ورود آلاینده های شیمیایی و میکروارگانیسم های متعدد به آنها در نهایت سلامت طبیعت و محیط زیست را به خطر انداخته است. به همین دلیل راهکارهای متعددی برای جلوگیری از مصرف بیش از اندازه آب های شیرین و آلوده شدن آنها در زندگی صنعتی و شهری ارائه شده است. تصفیه آب خاکستری و فاضلاب های شهری و صنعتی و استفاده مجدد آنها از جمله این راهکارها می باشد. بازگردانی آب (بازچرخانی آب) به مجموعه ای از فرآیندها گفته میشود که هدف کاهش و جمع آوری مواد آلاینده و معلق در آب می باشد. با توجه به نوع تجهیزات به کار رفته در این فرآیند و روش های تصفیه، میزان کیفیت خروجی آنها با هم متفاوت است. به طوریکه در برخی از روش های بازگردانی آب (باز چرخانی آب) می توان از آنها در زندگی به عنوان آب غیر شرب استفاده نمود و در برخی از مواقع تنها در صنعت قابل استفاده می باشند.
مزایا بازگردانی آب
با توجه به اینکه فرآیندهای تصفیه و بازیافت آب از فاضلاب نیاز به هزینه زیادی دارد، این ابهام بوجود می آید که مزایای انجام این فرآیندها چه مزیتی دارد؟ از مهم ترین دلایل برای اصلاح آب می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- کاهش مصرف آب در بخش های صنعتی و کشاورزی
- جلوگیری از ورود مواد آلاینده شیمیایی و باکتری های مضر به طبیعت و آلوده شدن سفره های آب زیر زمینی
- ورود برخی از مواد مغذی مانند فسفر و اکسیژن به خاک های کشاورزی و کمک به حاصلخیزی مزارع و باغ ها
- کمک به تالاب ها با جلوگیری از ورود پساب های صنعتی به آنها
روش های بازگردانی آب کدامند؟
همان طور که اشاره شد، اصلاح آب و بازچرخانی آن به طبیعت مزایای متعددی به همراه داشته و علیرغم برخی معایب قابل چشم پوشی در این فرآیند، در بخش های متعددی از این گروه آب های تصفیه شده استفاده میشود. به منظور افزایش کیفیت آب شرب مصرف شده با همان آب های خاکستری و پساب های صنعتی، فرآیندهای متعددی اجرا میشوند که شامل موارد زیر می باشد:
غربالگری یا تصفیه فیزیکی
به عنوان اولین گام که در واقع پیش تصفیه به شمار می رود، با تجهیزات متعددی از قبیل آشغالگیر زوج توری و آشغالگیر مکانیکی و دستی، فرآیند جداسازی مواد جامد از آب انجام میشود. آب حاصل از این مرحله به دلیل وجود آلاینده ها هنوز در سطح استاندارد اصلاح آب قرار نداشته و وارد گام بعدی میشود.
تصفیه بیولوژیکی
دومین گام در فرآیند باز گردانی آب، تصفیه بیولوژیکی و تجزیه و هضم مواد آلی موجود در آب به کمک میکروارگانیسم ها می باشد. با توجه به نوع پساب ها و مواد آلاینده موجود در آنها، از روش های هوازی و غیر هوازی برای این منظور استفاده شده و تجهیزات متعددی از قبیل هوادهی سطحی ثابت و هوادهی شناور استفاده میشود.
ته نشینی مواد آلاینده
پس از تجزیه مواد آلی و آلاینده موجود در آب به کمک روش های بیولوژیکی، در این گام لازم است زمان کافی برای ته نشین شدن میکروارگانیسم ها اختصاص داده شود. بخشی از میکروارگانیسم ها که به شکل لجن در این مرحله ته نشین میشوند، برای استفاده مجدد در تصفیه بیولوژیکی به گام قبل برگشت داده میشوند.
پردازش آب تصفیه شده
از مهم ترین و آهرین فرایندها برای بازگردانی آب می توان به استفاده از فیلترهای متعدد برای جمع آوری ذرات بسیار ریز موجود در آب اشاره نمود. استفاده از فیلترشنی و فیلتر کربنی در این گام بسیار رایج می باشد و تا حد بسیار زیادی فلزات و آلاینده هایی با اندازه های بسیار کوچک امکان عبور از آنها را پیدا نکرده و منجر به پاکسازی آب میشود. در نهایت نیز با کمک پکیج کلر زنی عمل گند زدایی صورت گرفته و آب به بالاترین سطح از کیفیت دست پیدا می کند و برای مصارفی از قبیل کشاورزی و صنعت به بخش های مورد نظر انتقال پیدا خواهد کرد.
کاربرد آب اصلاح شده چیست؟
آب های مصرف شده پس از پشت سرگذاشتن گام های فوق، در نهایت به سطح مطلوبی از کیفیت دست پیدا می کنند. البته لازم به ذکر است که کیفیت این آبها برای مصرف به عنوان آب شرب مناسب نبوده و می توان در بخش های دیگری از قبیل موارد زیر مورد استفاده قرار گیرند:
بازگردانی آب در صنعت
کارخانجات و بخش های صنعتی بیشترین نقش را در ورود مواد آلاینده شیمیایی به آب های موجود در طبیعت دارا می باشند. به همین دلیل لازم است قبل از انتقال پساب های صنعتی به طبیعت، فرآیندهای تصفیه انجام شود. یکی از کاربردهای آب اصلاح شده، استفاده مجدد از آنها در بخش های صنعتی می باشد. به عنوان مثال، در صنعت نساجی که آب بسیار زیادی در مراحل پشم شویی و شستشو، رنگرزی و آهار زنی استفاده میشود، پس از طی کردن مراحل متعدد می توان از آنها در سایر بخش ها استفاده نمود.
از دیگر کاربردهای بازگردانی آب می توان به معادن اشاره نمود که مقدار آب مصرفی آنها بسیار زیاد بوده و موجب ورود مواد آلی و فلزات سنگین بسیار زیاد به آب میشوند. البته لازم به ذکر است که به دلیل هزینه های زیاد راه اندازی فرآیندهای اصلاح آب، استفاده از این روش ها در ایران کاربرد زیادی ندارد.
بازگردانی آب در کشاورزی
از دیگر کاربردهای آب اصلاح شده می توان به استفاده از آنها در بخش های کشاورزی و باغ ها اشاره نمود. با توجه به اینکه بخش بسیار زیادی از باکتری ها و میکروارگانیسم های مضر و همچنین مواد آلی در فرآیندهای بازچرخانی آب و اصلاح آن حذف میشود، در نتیجه کیفیت آنها برای ورود به بخش های کشاورزی مطلوب می باشد.
بازچرخانی آب غیر شرب
آب های اصلاح شده در بسیاری از کشورهای پیشرفته به عنوان آب غیر شرب و در سیستم لوله کشی جدا از آب های شرب در منازل و محیط های مسکونی کاربرد دارد. استانداردهای این آب ها برای استفاده به عنوان آب آشامیدنی قابل قبول نمی باشند، اما می توان از آنها برای شستشوی سطح، ماشین، لباس و غیره استفاده نمود. علاوه براین، این نوع آب ها برای آبیاری زمین های گلف، فضای سبز و پارک ها نیز کاربرد دارند.
گردآورنده : زهرا جلیلی – معاون اجرائی
تایید کننده : ابراهیم شمشیریان – مدیریت آموزشگاه