محققان در تحقیقات اخیر خود دریافتند روزه نه تنها باعث افزایش سوخت و ساز بدن، غلظت هورمون ها، افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن، عملکرد مثبت الکترولیت ها و شاخص های خونی می شود بلکه می تواند از بروز بسیاری از بیماری هایی که در دوران پیری گریبانگیر اشخاص می شود نیز پیشگیری کند.
روزه می تواند بسیاری از بیماری ها مانند آلزایمر، ضعف حافظه، بیماری های چشمی و افسردگی که در نتیجه افزایش سن در روح و جسم اشخاص بروز می کند را کاهش دهد.
روزه گرفتن برای افرادی که مبتلا به چربی خون بالا هستند، بسیار مفید است. روزه به مبارزه علیه چربی های بد خون یعنی LDL پرداخته و برعکس میزان چربی های مفید خون HDL را افزایش می دهد.
بدن در مدت زمان روزه داری از چربی های ذخیره شده، استفاده می کند که این کار کاهش توده های چربی بدن و همینطور کاهش وزن را به دنبال دارد. زیرا یکی از دلایل مهم افزایش وزن و چاقی، تجمع چربی های بد در بدن است. به همین دلیل روزه گرفتن می تواند برای افرادی که به چربی خون مبتلا هستند، مفید باشد.
* تاثیر روزه گرفتن بر دستگاه گوارش
دستگاه گوارش را می توان یکی از پرکارترین دستگاه های بدن نامید زیرا گوارش دائما در حال هضم غذاست تا بتواند مواد مورد نیاز سایر قسمت های بدن را تامین کند. دستگاه گوارش روزه داران در ماه رمضان می تواند استراحت کرده تا بدن از ابتلا به بیماری های گوارشی در امان بماند.
* تاثیر روزه داری بر ترشح هورمون ها و سلول ها
روزه می تواند به تنظیم عملکرد و همینطور کنترل ترشح هورون ها پرداخته زیرا بسیاری از اختلالات هورمونی به دیل رژیم غذایی نامناسب و همینطور وزن زیاد بروز می کند. در صورتی که در ماه رمضان و با دنبال کردن یک رژیم غذایی متعادل می توان تا حد زیادی به تنظیم فعالیت هورمون ها پرداخت.
از دیگر فواید روزه داری می توان به تنظیم متابولیسم بدن اشاره کرد که باعث کاهش قند خون و همینطور کنترل فعالیت کبد می شود.
* تاثیر روزه بر ترمیم بافت ها
روزه داران در این ماه می توانند به ترمیم و رفع التهاب های سلول های بدن خود کمک کنند. انرژی بدن در روزه داری به جای آنکه صرف گوارش یا هضم مواد غذایی شود به ترمیم بافت، سلول ها یا افزایش قدرت سیستم ایمنی می پردازد.
* روزه و سم زدایی
سم زدایی، یکی از مهمترین فواید روزه داری است. سم زدایی با روزه گرفتن به طور طبیعی انجام می شود و سم از روده ها، کبد، کلیه، ریه و … خارج می شود.
* تاثیر روزه بر دیابت نوع ۲
روزه و دیابت نوع ۲ (دیابت بزرگسالان یا دیابت غیر وابسته به انسولین) در نتیجه عدم توانایی بدن در تولید انسولین کافی یا ناتوانی در استفاده بهینه از انسولین تولیدی رخ می دهد. این نوع دیابت اغلب در بزرگسالان رخ می دهد.
اضافه وزن و افزایش دریافت مواد غذایی پر چرب و پرکربوهیدرات در بیماران مبتلا به دیابت منجر به افزایش قند خون و همینطور افزایش وزن می شود. اما بیماران دیابتی با کاهش دریافت کالری می توانند مانع از ذخیره موادی مانند قند و شکر شوند.
* روزه و افسردگی
روزه نه تنها بر جسم انسان تاثیر دارد بلکه روح انسان را نیز صیقل داده و در درمان بیماری های روحی و افسردگی مفید است زیرا روزه تاثیر ضد افسردگی نیز دارد.
منبع اصلی انرژی بدن، قندی به نام گلوکز است که معمولا از کربوهیدرات‌ها، ازجمله غلات، محصولات لبنی، میوه‌ها، برخی از سبزیجات، لوبیا و حتی شیرینی‌ها فراهم می‌شود. کبد و عضلات، گلوکز را ذخیره می‌کنند و هر زمان که بدن به آن احتیاج داشته باشد آن را در جریان خون آزاد می‌کنند. با این حال، در طول روزه داری، این روند تغییر می‌کند. بعد از حدود هشت ساعت ناشتا بودن، کبد از آخرین ذخایر گلوکز خود استفاده خواهد کرد. در این مرحله، بدن وارد حالتی به نام گلوكونئوژنز (gluconeogenesis) می‌شود كه نشان‌دهنده انتقال بدن به حالت ناشتاست. مطالعات نشان داده‌اند که گلوکونئوژنز، تعداد کالری‌هایی را که بدن می‌سوزاند افزایش می‌دهد. اگر کربوهیدرات وارد بدن نشود، بدن شروع به تولید گلوکز با استفاده از چربی‌ها می‌کند.
درنهایت، این منابع انرژی برای بدن نیز تمام می‌شوند و اگر روزه‌داری ادامه پیدا کند می‌تواند به گرسنگی جدی‌تری تبدیل شود. در این مرحله، سوخت و ساز بسیار کند می‌شود و بدن برای کسب انرژی، شروع به سوزاندن بافت عضلانی می‌کند. حالت گرسنگی واقعی، پس از چند روز متوالی یا حتی هفته‌ها بدون خوردن غذا اتفاق می‌افتد؛ بنابراین، ازآنجایی‌که روزه داری در دین اسلام، کمتر از 24 ساعت است به طور کلی امن است و اگر به بیماری خاصی مبتلا نباشید مشکلی برای شما ایجاد نخواهد کرد و فوایدی نیز دارد.
فواید روزه داری برای سلامتی چیست؟
روزه داری می‌تواند فواید بسیار زیادی برای سلامت شما داشته باشد و حتی موجب افزایش طول عمر شما شود. با این حال، اگر به بیماری مبتلا هستید لازم است در مورد روزه نگرفتن با پزشک خود مشورت کنید و در صورت اجازه پزشک، روزه بگیرید. در ادامه با فواید روزه داری برای سلامتی آشنا می‌شوید.
فواید روزه : پیشگیری از ابتلا به دیابت از طریق کاهش مقاومت به انسولین
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که روزه داری می‌تواند کنترل قند خون را بهبود ببخشد. این امر به‌ویژه برای افرادی مفید است که خطر ابتلای آن‌ها به بیماری دیابت بالاست. یک مطالعه بر روی 10 فرد مبتلا به دیابت نوع 2 نشان داد که روزه داری متناوب کوتاه‌مدت، سطح قند خون را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، یک مطالعه نشان داد که روزه داری متناوب و روزه گرفتن یک روز در میان، به اندازه محدود کردن کالری در کاهش مقاومت به انسولین موثر است.
کاهش مقاومت به انسولین می‌تواند حساسیت بدن به انسولین را افزایش دهد و این موضوع به بدن امکان می‌دهد که گلوکز را از جریان خون به سلول‌ها منتقل کند. علاوه بر تاثیرات احتمالی روزه‌داری بر کاهش قند خون، روزه گرفتن می‌تواند به ثابت نگه داشتن قند خون نیز کمک کند و از افزایش ناگهانی آن پیشگیری کند. به یاد داشته باشید که این تاثیرات می‌تواند در مردان و زنان متفاوت باشد. برای مثال، یک مطالعه نشان داد روزه‌داری به بهبود کنترل قند خون در زنان کمک می‌کند اما در مردان تاثیری ایجاد نمی‌کند.
بهبود سلامت عمومی بدن از طریق پیشگیری از التهاب در بدن
اگرچه التهاب حاد، یک فرایند ایمنی طبیعی است که برای مقابله با عفونت‌ها فعال می‌شود اما التهاب مزمن می‌تواند خطرات زیادی برای سلامتی شما داشته باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که التهاب می‌تواند در ابتلای افراد به بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، سرطان و آرتریت روماتوئید نقش داشته باشد. برخی مطالعات نشان می‌دهند که یکی از فواید روزه داری می‌تواند به کاهش سطح التهاب در بدن و تقویت سلامتی کمک کند.
یک مطالعه بر روی 50 بزرگسال سالم نشان داد که روزه داری متناوب به مدت یک ماه به‌طور قابل‌توجهی سطح شاخص‌های التهابی را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، یک مطالعه بر روی حیوانات نشان داد که پیروی از یک رژیم غذایی کم کالری برای تقلید از تاثیر روزه داری در کاهش سطح التهاب موثر است و در درمان مولتیپل اسکلروزیس، یک بیماری التهابی مزمن نیز بسیار کمک‌کننده است.
بهبود سلامت قلب با بهبود فشارخون، تری‌گلیسیرید و سطح کلسترول
علت اصلی مرگ و میر در سراسر جهان، بیماری قلبی است که تقریبا 5/31 درصد مرگ و میرها در سطح جهان را شامل می‌شود. تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی یکی از موثرترین روش‌ها برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی است. برخی تحقیقات نشان می‌دهند روزه داری می‌تواند به‌خصوص به تقویت سلامت قلب کمک کند. یک مطالعه نشان داد که هشت هفته روزه داری، سطح کلسترول بد و تری‌گلیسیرید خون را به ترتیب 25 و 32 درصد کاهش می‌دهد.
تحقیقی دیگر بر روی 110 بزرگسال مبتلا به چاقی نشان داد که روزه‌داری به مدت سه هفته و تحت نظارت پزشک، موجب کاهش سطح تری‌گلیسیرید، کلسترول کل و کلسترول بد و همچنین فشارخون می‌شود. یک مطالعه دیگر نیز نشان داد که روزه‌داری خطر ابتلا به بیماری قلبی و بیماری دیابت که یکی از عوامل خطر بیماری قلبی است را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.
تقویت عملکرد مغز و پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های تحلیل‌برنده عصبی
اگرچه تحقیقات در این مورد بیشتر بر روی حیوانات انجام شده است اما مطالعات متعددی نشان داده‌اند که روزه داری می‌تواند تاثیر مهمی بر سلامت مغز داشته باشد. یک مطالعه بر روی موش‌ها نشان داد که انجام روزه داری متناوب به مدت 11 ماه هم عملکرد مغز و هم ساختار مغز را بهبود می‌بخشد. سایر مطالعات بر روی حیوانات نشان داده‌اند که روزه داری می‌تواند از سلامت مغز محافظت کند و تولید سلول‌های عصبی را افزایش دهد که این امر به تقویت عملکرد شناختی کمک بسیار زیادی می‌کند.
ازآنجاکه روزه داری می‌تواند به بهبود التهاب نیز کمک کند، می‌تواند به جلوگیری از بیماری‌های تحلیل‌برنده عصبی کمک کند. به‌طور خاص، مطالعات بر روی حیوانات نشان می‌دهند که روزه داری ممکن است در برابر بیماری‌هایی مانند بیماری آلزایمر و پارکینسون نقش محافظت‌کننده داشته باشد. بااین‌حال، برای ارزیابی فواید روزه داری بر عملکرد مغز انسان، مطالعات بیشتری لازم است.
افزایش سوخت و ساز بدن و تسریع روند کاهش وزن
بسیاری از کسانی که تصمیم به رژیم گرفتن دارند روزه می‌گیرند زیرا این راهی آسان و سریع برای کاهش وزن است. بر طبق تئوری، پرهیز از مصرف همه یا برخی غذاها و نوشیدنی‌ها باید کالری دریافتی شما را کاهش دهد که این امر می‌تواند منجر به کاهش وزن در طول زمان شود. برخی تحقیقات همچنین نشان داده‌اند که روزه داری کوتاه‌مدت ممکن است با افزایش سطح انتقال‌دهنده عصبی نوراپی‌نفرین، سوخت‌وساز را افزایش دهد که این موضوع می‌تواند باعث کاهش وزن شود.
در حقیقت، یک مطالعه نشان داد که روزه داری در طول روز می‌تواند تا نه درصد از وزن بدن را کاهش دهد و در طی 12 تا 24 هفته چربی بدن را به میزان قابل‌توجهی کم کند. یک بررسی دیگر نشان داد که روزه داری متناوب که بیش از سه تا 12 هفته ادامه داشته باشد با ایجاد محدودیت در کالری مصرفی موجب هشت درصد کاهش وزن و 16 درصد کاهش توده چربی می‌شود. در تحقیقات مطرح شده است که روزه داری نسبت به رژیم گرفتن می‌تواند تاثیر بیشتری در کاهش چربی‌ها و حفظ بافت عضلانی داشته باشد.
روزه و کنترل چاقی
یکی از فواید مهم روزه داری را می توان در کنترل وزن و چاقی دانست. بدن در ماه رمضان به کاهش دفعات وعده های غذایی عادت می کند و این عادت غذایی می تواند رژیم غذایی غلط و نادرست گذشته را اصلاح کند تا با سوخت بافت های چربی بتوان به تناسب اندام دست پیدا کرد.
افزایش ترشح هورمون رشد
هورمون رشد انسانی (HGH) نوعی هورمون پروتئینی است که برای بسیاری از ابعاد سلامت، اهمیت بالایی دارد. درواقع، تحقیقات نشان می‌دهد که این هورمون حیاتی در سوخت و ساز بدن، کاهش وزن و قدرت عضلانی نقش دارد. چندین مطالعه نشان داده است که یکی از فواید روزه داری افزایش طبیعی سطح HGH است. یک مطالعه بر روی 11 بزرگسال سالم نشان داد که روزه داری به مدت 24 ساعت، به‌طور قابل‌توجهی سطح HGH را افزایش می‌دهد.
یک مطالعه دیگر بر روی نه مرد نشان داد که فقط دو روز روزه داری منجر به افزایش پنج برابری میزان تولید HGH می‌شود. علاوه بر این، روزه داری می‌تواند به ثبات سطح قند خون و انسولین در طول روز کمک کند. زیرا برخی مطالعات نشان می‌دهند که افزایش سطح انسولین، موجب کاهش سطح HGH می‌شود. در ادامه بیشتر با فواید روزه داری آشنا خواهید شد.
به تاخیر انداختن روند پیری و افزایش طول عمر یکی از فواید روزه
چندین مطالعه بر روی حیوانات نتایج امیدوارکننده‌ای در مورد اثرات احتمالی روزه‌داری بر طول عمر نشان داده‌اند. نتایج یک مطالعه بر روی موش‌ها نشان داد که یکی از فواید روزه داری به تاخیر انداختن پیری است. سایر مطالعات بر روی حیوانات نیز یافته‌های مشابهی داشته‌اند و گزارش می‌دهند که روزه داری می‌تواند در افزایش طول عمر و میزان بقا موثر باشد. تحقیقات فعلی هنوز محدود به مطالعات بر روی حیوانات است. برای درک اینکه روزه داری چه تاثیری بر طول عمر و پیری در انسان‌ها دارد، مطالعات بیشتری لازم است.
پیشگیری از سرطان و بهبود اثرات
پیشگیری از سرطان یکی از مهمترین فواید روزه گرفتن می باشد. مطالعات حیوانی و آزمایشگاهی نشان می‌دهد که یکی از فواید روزه داری می‌تواند در درمان و پیشگیری از سرطان موثر باشد. در حقیقت، یک مطالعه بر روی موش‌ها نشان داد که روزه‌داری یک روز در میان به جلوگیری از تشکیل تومور کمک می‌کند. یک مطالعه آزمایشگاهی بر روی سلول‌های سرطانی نشان داد که روزه‌داری، رشد تومور را به تاخیر می‌اندازد و اثربخشی داروهای شیمی‌درمانی را افزایش می‌دهد. بیشتر تحقیقات در این مورد محدود به تاثیر روزه داری در ایجاد سرطان در حیوانات است و تحقیقات انسانی بیشتری در این مورد ضروری است.
در این مقاله از مجله سلامت آموختیم که در نهایت روزه داری عملی است که با مزایای بسیاری برای سلامتی از جمله:
کاهش وزن ، کنترل قند خون ، سلامت قلب، بهبود عملکرد مغز ، پیشگیری از سرطان همراه است.
برای اینکه از این مزایا بهره‌مند شوید در ساعات سحری و افطار، غذاهای مغذی بخورید و زیاد آب بنوشید تا بتوانید انرژی لازم را تامین کنید.
گردآورنده : طاهره دادپور – مربی بهداشت
تایید کننده: ابراهیم شمشیریان _ مدیریت آموزشگاه