نگار پیمانی ( مسئول موزه آب)
ابوریحان بیرونی دانشمند قرن چهارم هجری شمسی در آثار الباقیه درباره شب یلدا نوشته است: «و نام این روز میلاد اکبر است و مقصود از آن، انقلاب شَتوی (زمستانی) است. گویند در این روز، نور از حد نقصان به حد زیادت خارج می‌شود و آدمیان به نَشو و نما آغاز می‌کنند و پری‌ها (دیوها) به ذَبول و فنا روی می‌آورند. این جشن را، یعنی روز اول دی‌ماه را، نود روز نیز می‌گویند؛ چون میان آن تا نوروز درست نود روز فاصله است. دی‌ماه و آن را خور ماه نیز می‌گویند. نخستین روز آن خرم روز (خُره روز) است و این روز و این ماه هر دو به نام خدای بزرگ است.»
محمدحسین خلف تبریزی مولف واژه‌نامه برهان قاطع است. این واژه‌نامه در سال ۱۰۳۰ هجری شمسی نوشته شده و یلدا را این‌طور معنی کرده است: «یلدا، شب اول زمستان و شب آخر پاییز است که اول جَدْی و آخر قوس باشد؛ و آن درازترین شب‌ها ست در تمام سال؛ و در آن شب یا نزدیک به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل می‌کند؛ و گویند آن شب به غایت شوم و نامبارک می‌باشد؛ و بعضی گفته‌اند شب یلدا یازدهم جدی است.»
علی بلوکباشی یکی از پژوهشگران و مردم‌شناسان نامداری است که در کتابی مجزا به شب یلدا پرداخته و تلاش کرده تا ارتباط شب یلدا با مهر، میترائیسم و مسیحیت را بیان کند. وی می‌گوید: اگر از کلمه یلدا آغاز کنیم، این کلمه در زبان عبری به معنی دختر آمده است. در عین حال واژه للدت که یلدا نیز از آن برگرفته شده، معنی تولد و زایش می‌دهد. بنابراین معلوم است که این جشن از ایران به بین‌النهرین رفته و فاصله‌ای نیز با تولد حضرت مسیح(ع) ندارد و این ارتباطات کاملا محسوس است.
وی بر این باور است که از راه منابع مکتوب از چگونگی آیین‌های جشن زمستانی یلدا میان مردم تا پیش از سده‌های سوم و چهارم هجری، خبر و آگاهی چندانی به ما نرسیده است. تاریخ پیدایی جشن زمستانی از پدیداری آیین مهر هم ظاهرا پیش‌تر می‌رود. می‌توان پیشینه این جشن را با تاریخ آیین گرامیداشت زادروز خورشید در نخستین روز آغاز انقلاب زمستانی و بعدها به هنگام «خُرم‌روز»، روز آغاز ماه دی منسوب به خورشید، در میان ایرانیان برزگر و دهقانان همزمان دانست.
نقش گل انارى(شاه عباسى)در آثار استاد حسين طاهرزاده بهزاد”
به مناسبت آيين شب يلداى ايرانى/كاخ موزه سبز
(ليلى رئوف،رئيس كاخ موزه سبز)
30 اذر ماه سال 1400 ه.ش
?نقش گل انارى كه بعدها به نام گل شاه عباسى شهرت يافت،ريشه در نقوش تزئينى قبل از اسلام دارد.چنانچه نمونه هايى زيبا از گچبرى دوره ساسانيان به شكل انار باقى مانده است كه اين فرم بعدها انتزاعى تر و پيشرفته تر شد.
اين نقش در دوره صفويه به شكل امروزى تبديل شد و به روايتى به دليل حمايت شاه عباس صفوى از هنرمندان آن دوره به گل شاه عباسى مشهور شد.
اين گل مانند نقوش دیگر طبیعت پس از اسلام بدلیل اعتقادات دینی به تدریج از صورت فرم طبیعی به سمت انتزاعی در آمد، هرچند نقاشی ایرانی از دیرباز واقع گرا و طبیعت گرا نبود و تمایل به معنی بیشتر از صورت بود ، بعد از اسلام این دور ماندن از واقع گرایی جزئى از اصول پايه نگارگری بحساب آمد.
?کاخ موزه سبز واقع در مجموعه فرهنگى تاريخى سعدآباد يكى از زيباترين بناهاى تاريخى است كه توسط مجموعه ای از هنرهای صناعی فاخر ايران تزیین شده است .
دیوارهای دو تالار از این کاخ (تالار خاتم يا اتاق کار پهلوی اول _تالار غذا خوری خصوصی)مزين به طرح هاى تذهيب استاد حسین طاهر زاده بهزاد است که نقوش فرشهای ایرانی را با تبحر خاصى توسط رنگهای گیاهی و گاها ورق طلا به زيبايي بر اين ديوار ها تزيين كرده اند.
?استاد حسین طاهرزاده بهزاد در سال ۱۲۶۶ه. ش در شهر تبريز به دنیا آمد .
وی که برای کسب علم و هنر عازم استانبول شده بود نزد اساتید عثمانی و ایتالیایی به یادگیری نقاشی پرداخت و با کسب مقام اول در رشته نقاشی موفق به اخذ گواهینامه شد و در مدارس ترکیه به سمت معلمی مینیاتور و تذهیب منصوب و مامور مرمت کتابهای مینیاتور قدیمی موزه های استانبول شد.
در سال ۱۳۰۸ پس از بازگشت به تهران موزه هنرهای ملی را تاسیس کرد و در تزینات کاخ های متعدد از جمله کاخ شهوند(سبز)فعالیت نمود.
گرد آورنده : سرکار خانم اخوان – مربی هنر
تایید کننده: جناب آقای شمشیریان – مدیریت