میر علی هروی از خوشنویسان بزرگ سده دهم هجری قمری است. وی از سادات حسینی هرات است که بعضی بواسطه کثرت اقامت او در مشهد «مشهدی» خوانده‌اند. میرعماد او را شاگرد زین الدین محمود (شاگرد بی واسطه سلطانعلی) می‌داند. میرعلی در جوانی به دربار سلطان حسین میرزا بایقرا راه یافت و سخت مورد توجه سلطان و وزیر دانشمندش امیرعلی‌شیرنوائی قرار گرفت، میرعلی را به حسن محاورت و شیرینی سخن و سبک روحی و محاسن و مکارم اخلاق و دانش و ادب ستوده‌اند. وی علاوه بر خوشنویسی شاعری توانا بود و با عبدالرحمن جامی مجالستی داشت. تا سال ۹۱۱ هجری قمری یعنی مرگ سلطان حسین در هرات بود در سال ۹۱۹ ق شاه اسماعیل صفوی هرات را فتح کرد و میرعلی تحت حمایت کریم الدین حبیب الله ساوجی که حاکم هرات بود قرار گرفت. بعد از قتل حبیب الله سام میرزا صفوی از طرف برادرش شاه طهماسب به فرمانفرمایی خراسان منصوب شد. در ســــال ۹۳۵ هجری قمری عبیدالله خان ازبک به هرات حمله کرد. سام میرزا جمعی از بزرگان و هنرمندان و ادبـــــــــا از جمله میرعلی هروی را از هرات کوچ داد و وی را به معلمی فرزندش عبدالعزیزخان گماشت. میرعلی که مردی درویش مسلک و آزاده و وطن دوست بود از این مهاجرت اجباری به بخارا افسرده و دلگیر بود کــــــــه زبان حالش را در قطعه ای از شعری که سروده و به خط زیبای خود نوشته است در مرقع گلشن کتابخانه سلطنتی موجود است.
عمری از مشق دو تا بود قدم همچون چنگ تا که خط من درویش بدین قانون شـــــــــــد
طالب من همه شاهان جهانند ولـــــــــــــــــــی چون گدایان جگر از بهر معیشت خون شـــد
سوخت از غصه درونم چه کنم چون ســازم که مرا نیست از این شهر ره بیرون شـــــــد
این بلا بر سرم از حسن خط آمد امــــــــروز وه که خط سلسله پای من مجنون شــــــــــــــد
تواریخ متعدد مرگش را به رغم آخرین اثر وی که ۹۵۱ هجری قمری است همین تاریخ نقل کرده‌اند (احوال و آثار خوشنویسان / بیانی)
قلم میرعلی هروی لطافت و ملاحت را توأمان دارد ضمن اینکه رعایت اسلوب با قوت دست و استواری کلمات همراه با صفا و شأنی که در خط وی وجود دارد بی نظیر است. کرسی شناور و رعایت حسن تشکیل و حسن همجواری و همچنین نقطه گذاری متناسب با شیب مدات و کلمات معرف استعداد و خلاقیت او در خط نستعلیق است.
ميرعلى كتابهاى بسيارى را به خط نستعليق نوشت، همچون بوستان سعدى و كتابهایی كه بسيار ارزشمندند.
تاريخ اين آثار به سالهاى ١٥٠٨ تا ١٥٤١ بازمی گردد. ديگر كارهاى گرانبهاى ميرعلى شامل قطعه هایی است که در مرقعات گوناگون جای گرفته است. یکی از ارزشمندترین آنها ” مرقع گلشن ” است.
اين مرقع بين سالهاى ١٦٠٥ تا ١٦٢٩ نوشته شده و شامل حدود نود اثر امضادار از ميرعلى است.
اين قطعات در میان سالهاى ١٥٣٣ تا ١٥٤٤ نوشته شده است. در اين مرقع آخرين چلیپاهای ميرعلى دیده می شود که با قلم دو دانگ نوشته شده و اکنون در کتابخانۀ كاخ گلستان (سلطنتی) در تهران نگهدارى مى شود.
رساله ای در خوشنویسی با نام ” مدادالخطوط ” وجود دارد که بارها به نام مير على چاپ شده است ولی در حقيقت بخشی از رساله ای با عنوان ” خط و سواد ” كه ” مجنون رفيقى هروى ” آن را تألیف کرده است. تذکره نويسان دورۀ صفوی و پس از آن، زندگى اين دو هنرمند بزرگ سدۀ شانزدهم را با هم در آميخته اند. میرعلی شعر نیز می سرود و برخی از این آثار به خط خودش باقی مانده است. در ميان شاگردان برجسته ميرعلى مى توان از محمود بن اسحاق الشهابى نام برد که در همان زمان، به جعل آثار استادش دست می زده است.
ميرعلى در سال ١٥٤٤ در بخارا دار فانى را وداع گفت و در همان شهر به خاک سپرده شد.
تهیه و تایید کننده : رؤیا اخوان فرناز – مربی خوشنویسی